Holozoik beslenme nedir? Holozoik beslenmenin faydaları nelerdir?
Holozoik beslenme nedir? Holozoik beslenmenin faydaları nelerdir?
Holozoik belenme, kompleks organik maddelerin katı parçalar halinde vücuda alınmasını, sindirimini ve emilimini ifade eder. Diğer bir taraftan holozoik beslenme biyoloji bilimi açısından bakıldığında canlıların seçtiği besini sindirebilme durumuna göre farklı çeşitlerde ele alınır.
Bu canlıların yaşam döngülerinde temel mikro ve makro besinleri alması kritiktir, eğer besinler fazla alınırsa bu maddeler vücutta farklı formlarda depolanabilir. Bunun yanında organik gıdaları sindirerek geri emilimle vücutta kullanan organizmalar da holozoik canlılar olarak adlandırılır. Holozoik beslenen canlıların başında ise hayvanlar gelir. Yaşamsal faaliyetlerine göre hayvanlar, yararlı gıdaları tüketebildiği gibi zararlı bileşenleri de vücuduna alabilir, bu durum da yaşam ömrünü kısaltan etkiler yaratabilir.
Holozoik Beslenme Nasıl Gerçekleşir?
Holozoik beslenme özellikleri incelendiğinde 4 farklı aşamayla gerçekleştiği gözlemlenir. Bu aşamalar ise organizmaya besin alımı, sindirimi, emilimi ve metabolizmada enerjiye dönüştürmesidir. Klasik gıda alım zinciriyle de eşdeğer olan bu süreç aşağıdaki gibi açıklanabilir:
- Gıda ya da besin tüketimi: Gıdaların ağız yoluyla vücuda alınmasıyla başlayan bir süreçtir. Yutma ve çiğneme işleviyle devam eden bu aşamayı hayvanlar ve insanlar gerçekleştirebilir.
- Kimyasal ya da fiziksel sindirim: Vücuda alınan gıdaların sindirimi ağızda küçük parçalara ayrılarak başlar, bu bileşenler ince bağırsakta enzimler yardımıyla kimyasal sindirimde tamamen parçalanır.
- Emilim süreci: Tam anlamıyla kimyasal parçalanan bileşenler ince bağırsakta vücuda geri emilir. Böylece besinlerin yağ asitleri, mineral, amino asit gibi birimleri kan dolaşımına karışır ve organlara geçer.
- Enerji üretimi: Vücutta organlara ulaşan makro ve mikro maddeler enerjiye dönüşerek yapım/yıkım reaksiyonlarını yönetir. Canlının hayatta kalması için vücutta enerji metabolizması oldukça önemlidir.
- Tüm bunlarla birlikte vahşi hayvanlardan sadece etle beslenen grupların çiğ eti ısırarak koparması gerekir, bu nedenle çene kasları güçlü ve çiğneme kapasitesi yüksektir. Ot ile beslenen hayvanların ise et tüketen hayvanlara kıyasla sindirim kanalları gelişmiştir. Çiğneyici dişlerin fazla olması ve selülozu sindirecek enzimlerin olması otobura özeldir.
Holozoik Beslenme Hangi Canlılarda Görülür?
Besinleri katı formda alan ya da avlanarak beslenebilen holozoik canlıların çiğneme ve sindirme fonksiyonları diğer canlılara göre yüksektir. Hem hayvanlar hem de insanlar bu besin şeklini benimseyen canlılardır. Genel olarak bu grupta yer alan canlılar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Kaplan, leopar, aslan
- Kurt, koyun, köpek ve kedi
- Şempanze ve maymunlar
- Fil ve ayı
- İnek, dana, geyik, manda, bufalo
- Hamam böceği, karınca ve kelebek
- Rakun ve tavşan
- Horoz ve tavuklar
- Domuz
- Fare
- İnsan
- Amip
- Protozoalar
Farklı türde canlılar bu besin yöntemiyle canlılıklarını sürdürebilir. Burada mantar holozoik ilişkisine değinildiğinde canlının sindirim sistemi katı besinleri parçalayacak yeterlilikte değildir. Bu nedenle mantarın bu grupta değerlendirmediği gözlemlenir.
Holozoik Beslenme Türleri Nelerdir?
Holozoik beslenme çeşitleri omnivor (et ve ot ile beslenen), karnivor ( sadece et ile beslenen) ve herbivor (sadece otla beslenen) olmak üzere üç gruba ayrılır. Herbivor beslenme gösteren canlılara inek ve koyun gibi hayvanlar örnek verilebilir. Bu canlılar, besinleri enzim destekli gelişmiş sindirim kanallarında tamamen parçalayarak vücutta kullanabilir. Karnivor canlılar arasında ise aslan ve kaplan gibi hayvanlar yer alır. Bu canlılar, doğada avlanarak yaşam döngülerini devam ettirirler. Bunun yanında holozoik beslenme örneği olarak arasında insanlar da gösterilebilir. Hem ot hem de et yiyebilen insanlar ise omnivor gruptadır. İnsanların sindirim organları besin kaynağı olarak gerek eti gerekse bitkileri sindirebilecek kapasiteye sahiptir.
Holozoik Beslenmenin Faydaları Nelerdir?
Holozoik beslenme canlıların homeostatik dengenin sağlanması adına kritiktir. Bu anlamda hayatın devamlılığı için vücudun besinleri dışarıdan alarak biyokimyasal olarak dönüştürmesi gerekir. Bu süreçte holozoik beslenmenin faydaları aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Sağlamlık ve dinçlik kazandırması: Dengeli ve düzenli gıda alımı, canlının vücut reaksiyonlarını eksiksiz gerçekleştirerek dinç kalmasını destekler.
- Enerji üretimi: Besini enerjiye dönüştüren mekanizma sayesinde fiziksel aktivitelerin devamlılığı sağlanabilir.
- Protein desteği sağlaması: Yumurta, süt, yoğurt, et gibi katı gıdalardan alınan protein maddesi, kemik ve kas gelişiminde kritiktir.
- Mikro moleküllerin alınması: Vitamin ve mineral gibi mikro moleküller, vücuda alınarak düzenleyici ve onarıcı fonksiyonlarını sürdürebilir.
- Sindirim sisteminin düzenli çalışması: Katı besinlerin alımı, mide ve ince bağırsak gibi organları uyararak sindirim yolların sürekli çalışmasında rol oynayabilir.