Ekonomist Küçüközmen: Yeni iktidarı 'acı reçete' bekliyor

Türkiye bir seçim sürecinden geçiyor. Siyaset sahnesinde ve vatandaş tarafında en önemli konuların başında ekonomi geliyor. Seçimden sonra ekonomiye nasıl yön verileceği, hane halkı gelirinin erimesi nasıl durdurulabilir? Ekonomist Coşkun Küçüközmen, "Seçimlerde her iki tarafın da deyim yerindeyse “açık artırma” ile popülist vaatlerde bulunduğu görülmekte." dedi.

Türk ekonomisinde yanıt bekleyen birçok parametre karşımıza çıkmakta. Asgari ücrete yapılan art arda zamlar vatandaşın rahatlamasına katkı sağlayacak mı yoksa fiyat artışlarıyla geri mi dönecek? Kur Korumalaı Mevduat Sistemi sonlandırılmalı mı? Tüm bu soruların yanıtlarına Ekonomist Coşkun Küçüközmen açıklık getirdi. Türk ekonomisi ve batılı yatırımcı ilişkisi son yıllarda zedelenmişti. Seçim sonuçları bu ilişkiyi nasıl etkileyecek? Şeffaflık/tutarlılık /öngülebilirlik/sürdürülebilirlik/ güven duygusunu oluşturan önemli bileşenlerdir. Güvenin olmadığı yerde kısa ya da uzun vadeli yatırım akışı düşünülemez. Bir ülke özellikle batılı yatırımcıya güven verecek bileşenleri iyi işleyen bir hukuk sistemi, kuvvetler ayrılığına saygılı bir siyasi yönetim, bağımsız bir MB, hesap verilebilirlik ve liyakat üzerine kurulu kurumsallaşmış bir ekonomi düzeni sayesinde sağlayabilir. Ülkemizde bu düzen kurulmadığı sürece seçim sonuçları ne olursa olsun uzun vadeli yabancı yatırım almak bir hayalden öteye gitmemektedir. Halbuki Covid-19 pandemi sonucunda özellikle Batı Avrupa ve Uzakdoğu arasında yaşanan tedarik zinciri krizi Türkiye'nin Avrupa'ya birçok konuda yeni tedarikçi olmasına imkan verebilir. Ayrıca Çin'in küresel çevrelerce maruz kaldığı bir dizi suçlamalar var. Merkeziyetçi ve insan haklarına az saygılı yönetimi ve yayılmacı dış politikası iddiaları başta ABD olmak üzere birçok batı ülkesinin Çin ile ekonomik ilişkilerini yeniden gözden geçirmeye itmekte. Örneğin İtalya Çin'in kuşak ve yol projesinden çekilmeyi planladığını ifade etti. EYT ve maaş zamları gibi seçim öncesi yapılan ekonomik hamleler ve vaatler yeni dönemde hazinenin yükünü ne oranda etkileyecek? Seçimlerde her iki tarafın da deyim yerindeyse “açık artırma” ile popülist vaatlerde bulunduğu görülmekte. İktidar tarafından ağır ekonomik kriz ve enflasyonun hane halkı üzerinde yarattığı gelir erimesini bir nebze (kısa süreli de olsa) hafifletmek için yaptığı asgari ücret zamları aslında yeni zamları tetiklerken ve özellikle EYT'nin hazinenin yükünü artıracağı ve kartopu gibi büyüyen kur korumalı mevduatın yarattığı mali yükün seçimlerden sonra yeni iktidara bir “acı reçete” yazma zorunluluğu getireceği maalesef aşikar görünüyor. Döviz kurunda yıl sonu için beklentiniz nedir?  Yıl sonu kur tahminini doğru yapan kurum/kişi pek olmaz. Çünkü bu yalnızca iç dinamikler ve parametreler (örneğin şu anda seçimler) dışında uluslararası piyasa dinamiklerinden de etkilenmektedir -euro dolar paritesi-petrol fiyatları ABD borç tavanı krizi  vs. Ancak söyleyebileceğimiz tek şey şu; Mayıs 2022 16.400 seviyelerinden Mayıs 2023 de şu anda 19,700 bir yılda yüzde 20 artması özellikle Kasım 2022'den bu yana neredeyse yatay gitmesi gayrı resmi enflasyonun %80'lerde olan bir ülke için pek inandırıcı gelmiyor. Seçim sonuçlarına göre gelecek yabancı sermaye akımı yeni kur seviyesini belirleyecektir. Ancak kur seviyesinde artış olabileceği gibi düşüşler de beklebilir. (aramızda kalsın 17.000 ler görülebilir iyi senaryoda:-) Kur korumalı faiz sistemi devam eder mi yoksa sonlanmasını bekliyor musunuz? KKM geçici ve çok maliyetli bir önlemdir. Ponzi türü finansmanı benzerlik gösteriyor ve maliyeti beklenenden yüksek olabilir. Ama bu maliyetin kime çıkacağını söylemek güçtür. Bu sürdürülemez sistemin yumuşak bir geçiş ile sonlanması yabancı sermaye girişi ile doğru orantılı olacaktır. Türkiye’ye başta Katar olmak üzere Arap sermayesi girişi ve sıcak para, bu dönemde de ekonomimizde gündemimiz olur mu? İktidar değişimine göre Türkiye'ye akacak yabancı sermaye menşei de değişecektir. Kanal İstanbul gibi projeler vb. Arap sermayesini daha fazla çeken unsurlar olabilir Yine gündemde olan asgari ücret artışı, toplumdaki gelir eşitsizliğini gidermeye katkı sunar mı yoksa enflasyonu tetiklemeye devam mı eder? Enflasyonu tetiklemeye devam eder. Piyasada alışveriş yapanlar bilirler her türlü malzeme ve ürün satışları yeni asgari ücret açıklanacağı tarihlerde tıkanmaktadır. Artış ile birlikte ürünlerin zamlandığı görülür. Bunlar palyatif yani geçici önlemlerdir yani sorunu çözmekten ziyade sorunun yarattığı olumsuz etkileri kısa süreli hafifletirler hepsi o kadar. Türkiye’nin seçimin hemen ardından risk priminin yükselmesi ne anlama geliyor? Seçimin ikinci tura kalınması belirsizlik ortamının uzaması öngörülebilirliğin ve riskin artması anlamı taşır. İhracatçının dövizin yükselmesi yönündeki istek ve açıklamalarını nasıl buluyorsunuz? TL'nin aşırı değerlenmesi bir yandan ithalatı üstün kılar. Aynı zamanda yerli üretimin yurdışı maliyetini artırır.