14 Mayıs seçimlerinden çıkan sonuç siyaset biliminde ne ifade ediyor? Siyaset Bilimci Prof. Dr Tanju Tosun, Ben Haber'e değerlendirdi.

ÇİĞDEM ÖZEN/

2.turda seçmenin eğilimi ne yönde olur?
2.tur olsa da bu bir yeni seçim. Seçmen sandığa gittiğinde yeni bir tercihte bulunacak. Ancak önceki tercihini dikkate almaya yönelik dinamikler var. Birincisi parti bağı, partisine vermiş olduğu destek. İkincisi parti ile lideri arasında kurmuş olduğu aidiyet duygusu. Üçüncüsü kampanyadaki söylemden etkilenme derecesi... Erdoğan, seçim kampanyasını istikrar, güven, beka ve makro projeler üzerine kurdu.

Parti ile lider arasında güçlü bir bağı olan seçmen, bu tür seçimlerde aynı eğilimi devam ettiriyor. Bu eğilim çok kolay değişmiyor. Bu durum CHP'nin kemik seçmeni açısından da böyle. Burada iki faktör önemli... 

SEÇİMLERE KATILIM EĞİLİMİ ÖNEMLİ
Birincisi, katılım eğilimi... CHP seçmeni, geçmiş deneyimleri de gösterir ki özellikle yerel seçimlerde bazen seçime katılma eğilimi sınırlı bir kitle için düşük kalabiliyor. Yerel seçimlerde İstanbul'da Ekrem İmamoğlu'nun 800 bin fark atmasının temel nedenlerinden bir tanesi 1.turda sandığa gitmeyen seçmenlerin 2.tura gidip, İmamoğlu'na destek vermesi. Katılım bu açıdan önemli bir faktör.

İkincisi, yine Kılıçdaroğlu açısından bakıldığında ittifak içindeki diğer partilerin seçmenleri blok halinde yönelecekler mi? Seçime katılmayan seçmen önemli ki 8 milyon civarında bir seçmen var. Bu da yüzde 8'lik gücüne sahip. Bunların ne kadarı sandığa gidecek? Şimdi bu dinamikler aradaki 4-5 puan farkın kapanmasına ya da açılmasına etki yapabilir. Sayın Erdoğan avantajlı durumda ama aynı zamanda bu bir yeni seçim. Tercihlerin yeniden şekilleneceği bir seçim ama tercihler de şekillenirken seçmen, tabii ki 15 gün önceki tercih deneyimlemesinden yola çıkacak.

OĞAN'IN SEÇMENİ HAZIR KITA DEĞİL

Sinan Oğan'ın seçmen kitlesinin 2.turda nasıl bir etkisi olacağını düşünüyorsunuz?
Seçim öncesi yapılan araştırmalarda, seçim 2.tura kalırsa ve “Sinan Oğan 2.turda olmazsa kime oy verirsiniz?” sorusuna verilen yanıtlarda öncelikle Kılıçdaroğlu'nun ağırlığa sahip olduğu görülüyor. Bu seçmenin yarıya yakını Kemal Kılıçdaroğlu'na oy vereceğini, 4'te 1'i Erdoğan'a 4'te 1'i de sandığa gitmeyeceğini söylüyordu. Seçime katılırlarsa etkili bir oy faktörü olabilir. Bu seçmenin sosyolojisiyle ilgili bir şey. Bu kitle de daha çok büyük kentlerde yerleşik, modern, seküler, genç, değişim arayışında olan bir seçmen... Dolayısıyla kendilerini temsil anlamında hangi adayla özdeşleştiriyorlarsa o adaya oy verme eğilimi daha yüksek olacak. Burada Kemal Bey daha avantajlı görünüyor.

Sinan Oğan'ın belli bir seçmen kitlesi olduğunu düşünüyor musunuz?
Sinan Oğan'ın kendisine bağlı bir seçmen kitlesinin olduğunu düşünmüyorum. Siyasal bir kariyeri olsa da yeni bir aday. Sinan Oğan'ı çok fazla içselleştirip bir lider kültü bu seçmende yok. Bu seçmen ilk kez oy kullanan ve ağırlıklı olarak da genç olduğu için tercihleri kolaylıkla değişebilen bir seçmen. Bu seçmenin Oğan'ın istediği yönde oy kullanacağının garantisi yok. Bu kitle, bir AK Parti, CHP, MHP seçmeni değil, Oğan'ın işaret ettiği yöne oy kullanma bağlamında hazır kıta değil.

İYİ PARTİ'NİN DEZAVANTAJI:
MERKEZ SAĞA OTURAMAMASI

İYİ Parti'nin oylarının düşeceği söyleniyordu. Sonuçlara baktığımızda oyların düştüğü görülüyor. Sizce hangi faktörler etkili oldu?
Bu durum partinin seçmen tarafından algılanan kimliğiyle ilgili bir şey. Partiye oy veren seçmen dışında hala kendisi ya da ailesinde geçmişte merkez sağdan gelen bir kitle var. Ama hala İYİ Parti'nin bu kimliğine oturmadığını düşünen seçmen kitlesi olabilir. Dolayısıyla bu seçmen kitlesi CHP'ye AK Parti'ye oy verme eğiliminde olmayabilir. Sandığa gitmeyen seçmen içinde İYİ Parti'ye olumlu bakan ancak merkezde konumlanma konusunda henüz partiyi yeterli görmediği için tercih etmeyen bir kitle de olabilir. Yoksa bu seçimde kendi oy gücünü koruyor ancak büyüyemiyor.

MHP'nin oylarının yükselmesini neye bağlıyorsunuz?
MHP ideolojik bir parti. Herhangi bir değişkenden bağımsız olarak partinin kurumsal kimliği o seçmenin oy vermesi için normal koşullarda yetiyor. Ancak bu seçmen de hareketli bir seçmen. Cumhur İttifakı içinde 4-5 yıldır var olmanın etkisiyle bir kısım seçmen AK Parti ile MHP arasındaki gidip geliyor. MHP'nin Türk siyasetinde güçlü bir şekilde var olmasını isteyen milliyetçi seçmenin tercihi MHP'ye yönelmiş olması. Oylarının yükselmiş olması, yeni bir seçmen kazanmış olmasıyla ilgili mi onu ilk kez oy kullanan seçmen bağlamında ancak test edebiliriz.

SEÇMENİN OY VERME DAVRANIŞI

Seçmenin oy verme davranışını nasıl değerlendirirsiniz?
Bu seçimde ekonomik oy verme davranışını şöyle özetleyebiliriz. Özellikle AK Parti iktidarının toplumun yoksul kesimiyle kurmuş olduğu network ilişkisi, liderin karizması, bir takım güvenlik, beka söylemi, TOGG, savunma sanayi gibi makro projelerin hayata geçirilmesi. AK Parti, ekonomik koşullara rağmen seçmen için somut bir güven aşılamış görünüyor.